Ovo je bolest savremenog čovjeka. Zavisno od studije od 6-15% populacije boluje ili je bolovalo od čira i među njima su uglavnom muškarci koji oboljevaju 3 puta češće od žena mada statistika pokazuje tendenciju izjednačenja. Čir na dvanaestopalačnom crijevu je 4 puta češći od čira na želucu koji se uglavnom javlja u starioj životnoj dobi.
Iako su čir na želucu i čir na dvanaestopalačnom crijevu (duodenumu) dvije različite bolesti oni imaju mnogo toga zajedničkog, tako da ćemo u nastavku teksta napomenuti ako je određena pojava karekteristična za samo jednu od ove dvije bolesti.
Uzrok i faktori rizika
Glavni uzrok ulkusne bolesti je bakterija Helikobakter pilori (60% svih želudačnih čireva i 90% svih duodenalnih čireva). Ona svojim lokalnim djelovanjem u želucu izaziva zapaljenje želučane sluznice i poslijedični poremećaj lučenja želudačne kiseline što vodi razvoju čira. Pored nje nađeno je da ishrana i životni stil dosta doprinose razvoju bolesti.
Ostali faktori rizika su:
1. Nesteroidni antiinflamatorni lijekovi skraćeno NSAID (aspirin, ibuprofen, diklofenak itd.).
2. Pušenje.
3. Pretjerano konzumiranje kafe (više od 4 šolje na dan).
4. Pretjerano začinjena hrana.
5. Zolinegr-Elisnonov sindrom.
6. Već postojeće bolesti želuca (refluks, gastritis, dispepsija itd.)
Ipak nalazi najnovijih istraživanja su pokazali da pušenje, kafa, alkohol i način ishrane nemaju toliki značaj tako da jedini pravi uzrok ostaje Helikobakter pilori.
Simptomi
– Bol u stomaku i to u slučaju dvanaestopalačnog čira bol nastaje 90 min. do 3 sata nakon unosa hrane, a u slučaju čira na želucu bol nastaje odmah po unosu hrane. Uslijed bolova oboljeli se često bude noću. Bolovi kod čira na duodenumu pokazuju sezonski karakter i epizodično javljanje sa periodima bez bola dok kod čira na želucu bol se javlja stalno.
– Nadimanje i podrigivanje.
– Gubitak apetita i tjelesne mase.
– Mučnina i obilno povraćanje.
– Povraćanje krvavog sadržaja.
– Kao katran crna stolica (melena)
Liječenje
Do prije samo nešto manje od 50 godina jedini način da se čir izliječi je bila operacija koja je imala dosta neželjenih poslijedica i nerijetko se završavala smrću. Zapravo epohalni pomaci u hirurgiji su se desili krajem 19. vijeka upravo operativnim zahvatima u cilju izliječenja ove bolesti. Danas stvari stoje daleko bolje.
Terapija čira na dvanaestopalačnom crijevu je prije svega medikamentozna. Rezultati su veoma dobri i bolest se najčešće u potpunosti povlači.
Što se tiče čira na želucu medikamentozno liječenje je takođe prva opcija ali su rezultati slabiji. Koriste se isti lijekovi i terapiski protokoli kao za čir na dvanaestopalačnom crijevu i nakon 6 nedjelja se radi gastroskopija. Ukoliko nije došlo do povlačenja čira nastavlja se sa još 4 nedjelje sa medikamentoznom terapiom, anda se u slučaju neuspjeha pristupa hirurškom zahvatu. U današnjim uslovima operacija je rutinska i rezultati su veoma dobri.
Ulkusna bolest predstavlja možda i prvu u rastućem nizu bolesti, gdje je naučni pristup zapadne medicine otkrio medikamentoznu terapiju koja daje odlične rezultate uz minimum neželjenih efekata i na taj način u potpunosti potisnuo u drugi plan komplikovan hirurški zahvat koji je inače bio jedina nada oboljelima od ove bolesti. Nadamo se da će se isto desiti sa sa još mnogim bolestima za koje osim operacije ne postoji druga efikasna terapija.
Dr Stevica Prolić
