Faktori rizika:
– Rano stupanje u seksualne odnose,
– Promiskuitet,
– Loša genitalna higijena,
– Infekcije HPV i Herpes virusima,
– Infekcije Hlamidijom,
– Veći broj porođaja i abortusa,
– Pušenje cigareta(slabi imunitet),
– Niži socioekonomski status.
Prevencija može biti primarna (vakcinacija) i sekundarna.
Grlić materice je dostupan kliničkom pregledu tako da ginekolog pri svakom posjetu ima za obavezu da pregleda i sam grlić.Duga evolucija bolesti daje šansu da se bolest aktivnim traženjem(skriningom) otkrije u svom početnom obliku i veoma lako riješi.Prema dosadašnjem iskustvu, PAPA test je najbolja metoda skrininga i za njega je dokazano da smanjuje stopu oboljevanja i smrtnosti.
Treba ga započeti odmah poslije stupanja u seksualne odnose i treba provoditi do kraja života žene.Klinički pregledi prilikom kojih se obavezno radi i PAPA test rade se dvaput godišnje i ukoliko su 2 uzastopna nalaza uredna, preporučuje se kontrola na dvije godine.Dobra dopuna pregledu je i kolposkopski pregled, koji pod uvećanjem 10-20 puta vizualizuje sam grlić.
Tumačenje PAPA testa:
Dio tkiva sa grlića se uzima i pregleda pod mikroskopom.
PAPA I – uredan nalaz.
PAPA II – netipične zapaljenske promjene.
PAPA III – blaga displazija(CIN I), srednja displazija(CIN II), teška displazija(CIN III).
PAPA IV – Karcinom in situ.
PAPA V – Invazivni karcinom.
Po preporuci Američkog udruženja za akušerstvo i ginekologiju, testiranja treba da se rade:
– Prvi put nakon navršene 21. godine. Sa testom se može početi i ranije, samo ukoliko je osoba seksualno aktivna pre 21. godine života (ili 3 godine nakon početka polnog odnosa).
– Od 21 do navršenih 30 godina života, na svake dve godine,
Poslije navršenih 30 godina života na svake tri godine, u kombinaciji s HPV testom, ako pacijentica;
– u anamnezi nema umerenu ili tešku displaziju
– nije zaražena virusom humane imunodeficijencije(HIV)
– ako imunski sistem nije oslabljen (npr. nakon presađivanja organa)
– ako prije svog rođenja nije bila izložena dejstvu dietilstilbestrola.
Strogo individualno ili od 65 ili 70 godine života (po tom pitanju nije zauzet jasan stav struke) može se prestati sa testiranjem nakon TRI normalna Papanikulau i HPV testa u posljednjih 10 godina života, izuzev ako kod pacijentice postoje faktori rizika koji uključuju seksualnu aktivnost, sa više partnera i postojanje poremećaja u prethodnom periodu života.
Papanikolau test posejduje i neke nedostatake i tehnička ograničenja, zbog čega najveća osjetljivost testa nije veća od 80% (75-80%). To znači da u najboljem slučaju svaka peta žena koja ima predstadijum karcinoma ili rani karcinom (CIN) dobije lažno negativan (uredan) nalaz Papa testa. Test je lažno pozitivan kada pokazuje promjene koje objektivno ne postoje, a lažno negativan kada ne pokazuje promjene koje žena ima. Iako se ne javljaju često, ovakvi (nepouzdani) nalazi mogu uzrokovat ikod žene nepotrebnu zabrinutost, ili odložiti potrebno liječenje. Da bi se tačno odredilo da li su te promjene na ćelijama bezopasne ili su potencijalni rak, potrebno je, napraviti nekoliko kontrolnih pregleda sve dok rezultat ne postane potpuno normalan.
SAMO REDOVNI GINEKOLOŠKI PREGLEDI MOGU OTKRITI PREKANCEROZNE PROMJENE I RANE STADIJUME KARCINOMA GRLIĆA MATERICE.
Dr Dragan Grublješić
