Srčane bolesti su glavni uzrok smrti u svijetu. 2008. godine čak 30% svih smrtnih ishoda širom planete je pripisano srčanim bolestima. Iako su polovinom 20. vijeka razvijene zemlje prednjačile po broju oboljelih od srčanih bolesti, danas smrtnost od srčanih bolesti je najveća u srednje razvijenim i nerazvijenim zemljama, dok u visoko razvijenim pokazuje tendenciju pada. U borbi protiv srčanih bolesti najvažnija je prevencija i rano otkrivanje bolesti. U ovom tekstu ćemo navesti najvažnije faktore rizika, i simptome koji su zajednički većini srčanih bolesti i koji mogu ukazati na probleme sa srcem.
Faktori rizika:
– Godine: Godine su najvažniji faktor rizika za razvoj srčanih bolesti. Poslije 55. godine rizik od infarkta se udvostručuje svake decenije.
– Pol: Muški pol je skloniji srčanim bolestim. Rizik kod žena se povećava nakon menopauze.
– Ishrana: Ishrana bogata mesom i mesnim prerađevinama (izuzev ribe) i pretjerano konzumiranje šećera (rafinisanih) negativno djeluje na srce i krvne sudove.
– Visok krvni pritisak, visoke masnoće u krvi (hiperlipidemija) i dijabetes melitus: Ove tri bolesti, pored toga što su često udružene, gotovo bez izuzetaka dovode do bolesti srca. Držanje ovih bolesti pod kontrolom je najbolji način da se odgodi pojava srčanog oboljenja.
– Zloupotreba alkohola, opijata i pušenje: Zloupotreba ovih supstanci je siguran način da sebi skratite život, a srčana bolest je najčešći uzrok smrti kod osoba koje se odaju ovim porocima.
– Istorija srčanih bolesti u porodici: Srčane bolesti pokazuju određeni stepen naslednosti.
– Gojaznost i fizička neaktivnost: Fizička aktivnost i zdrav život su najbolji garant dugog i zdravog života.
– Zagađenost vazduha: Najnovija istraživanja su pokazala da osobe koje žive u sredinama sa velikom zagađenošću vazduha imaju veću šansu da razviju srčano oboljenje.
Najčešći simptomi:
1. Srčana bol: Srčana bol je najvažniji znak bolesti srca. To je oštra i vrlo jaka bol u grudnom košu (opisuju je kao da neko zabija ekser u grudi) i ne jenjava pri promjeni položaja niti se mijenja u zvaisnosti od pokreta i položaja tijela (osim kod perikarditisa). Bol se najčešće širi u lijevu ruku i vrat mada rijetko može da se širi i u stomak.
2. Gušenje i brzo zamaranje: Ovo je najčešče privi simptom koji bolesnici primjete mada ga često ignorišu i pripisuju prolaznoj slabosti. Što zamaranje nastaje brže i pri lakšoj aktivnosti, to je srčana bolest težeg karaktera.
3. Nesanica i buđenje noću: Ovo je noćni ekvivalent gušenja i brzog zamaranja koje se dešava danju. U početnim stadijumima bolesti često može da zavara i pacijente i ljekare da je rezultat stresa i mentalnog opterećenja a ne srčanih problema.
4. Otoci (edemi): Oticanje, naročito potkoljenica u okolini skočnog zgloba kao i kapaka, redovno prati srčane bolesti.
5. Lupanje srca (palpitacije): Pojačano i ubrzano lupanje srca koje se često javlja je najčešće znak da je vaše srce preopterećeno.
6. Česte nesvjestice, zaboravnost, pospanost i slaba koncentracija: Ovo je često znak da srce više nije u stanju da adekvatno snabdijeva mozak krvlju.
7. Kašalj i česte upale pluća: Vlažan kašalj sa obilnim ispljuvkom (nekada i krvavim) i učestale upale pluća često su rezultat slabosti srca.
Kao što vidite većina gore nabrojanih simptoma su pojave koje je svako od nas bar jednom doživio i uglavnom su nevezane za srce, ali ako se javljaju često i ukoliko imate nekoliko nabrojanih simptoma trebali bi da se obratite ljekaru, jer rano otkrivanje srčane bolesti je najbolji način da se ista stavi pod kontrolu.
Dr Stevica Prolić
