Zašto naziv – zaušnjaci? Zato što bolest najviše pogađa parotidnu (zaušnu) pljuvačnu žlijezdu, koja otiče i pacijent ima specifičan izgled lica. Zaušnjaci su akutno infektivno oboljenje kojeg uzrokuje virus Mumps. Bolest se javlja jednako kod muškaraca i zena, ali je značajno češća kod djece i omladine.
Parotidne pljuvačne žlijezde nalaze se ispod i iza uha, a funkcija im je lučenje pljuvačke koja se u usta izliva iznad gornjih kutnjaka. Upravo ovim izvodnim kanalom, putem pljuvačke, virus se prenosi do žlijezde te je ona najviše pogođena ovim oboljenjem. Zaražene osobe bolest prenose kihanjem, kašljanjem ili govorom, pri čemu izbacuju sitne kapljice koje nezaražena osoba može udahnuti. Takođe, bolest se može prenijeti putem neopranih ruku, korištenjem čaše ili pribora za ličnu higijenu koji je koristila zaražena osoba.
Pored pljuvačne žlijezde, kao komplikacija virus može zaraziti i druge organe: mozak, testise, jajnike, gušteraču.
Bolest se lako prepoznaje po karakterističnim simptomima:
- Otok i bol u jednoj ili obe zaušne pljuvačne žlijezde (otok jednog ili oba obraza)
- Visoka tjelesna temperatura, između 38 i 40 °C
- Glavobolja, bol u ušima i grlobolja prilikom gutanja ili otvaranja usta
- Umor, bol u mišićima i zglobovima
- Slab apetit i povraćanje
S obzirom da su virusno oboljenje, zaušnjaci se ne liječe antibioticima, i kao većina virusnih infekcija ovo oboljenje treba preboljeti, odnosno preležati. Ako bolest nije prouzrokovala druge komplikacije (upala testisa, jajnika, upala mozga ili gušterače) liječenje je simptomatsko, a simptomi uglavnom traju 10 do 15 dana i dolazi do izlječenja.
Prevencija ove bolesti je učinila da je pojava zaušnjaka sve rjeđa. Imuni na ovu bolest su pacijenti koji su je preležali ili vakcinisani protiv virusa mumpsa. Vakcinacija djece protiv ove bolesti je rutinska praksa, gdje se djeca vakcinišu istovremeno protiv ospica i rubeole.
Prije putovanja u neku stranu zemlju raspitajte se da li je potrebna vakcinacija protiv zaušnjaka, jer se ova bolest još uvijek javlja u državama u razvoju!
Dr Nenad Srdić
